آینده علوم پزشکی و جراحی در گرو فناوری رباتیک

امروزه فناوری‌های رباتیک در صنایع و علوم مختلف ازجمله پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علم رباتیک کاربرد بسیار گسترده‌ای در پزشکی دارد و کمک زیادی به تسهیل روند درمان و توسعه علوم پزشکی می‌کند.

به گزارش آی مدتودی به نقل از ایمنا، برای شناخت بیشتر نقش فناوری‌های رباتیک در علوم پزشکی و بررسی تجهیزات جدید این حوزه با حامد شهبازی، دکترای هوش‌مصنوعی و رباتیک گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

رباتیک چه نقشی در علوم پزشکی ایفا می‌کند؟

به‌طورکلی در رابطه با نقش فناوری‌های رباتیک در علم پزشکی می‌توان گفت که در آینده فعالیت‌های حوزه پزشکی مبتنی بر رباتیک خواهد بود و بسیاری از مباحث این حوزه با استفاده از فناوری‌های نوین رباتیک پوشش داده می‌شود.

حوزه‌های درمانی که تحت پوشش فناوری‌های رباتیک قرار می‌گیرد، بسیار گسترده بوده، اما از جمله آن‌ها می‌توان به جراحی رباتیک، توان‌بخشی، دارورسانی، انجام فعالیت‌های خدماتی و تجهیزات پزشکی اشاره کرد، این مباحث نمونه‌هایی از کاربرد علم رباتیک است که می‌تواند در آینده مورد انتظار علوم پزشکی باشد.

جراحی رباتیک چه اهمیتی دارد؟

نخستین کاربرد فناوری‌های رباتیک در علوم پزشکی به جراحی ارتباط دارد. امروزه طراحی و ساخت ربات‌های متعدد در زمینه جراحی از راه دور در دنیا بسیار توسعه یافته است، این نوع از ربات‌ها قادرند عملیات جراحی را با دقت بسیار بالایی به کمک اپراتور انسانی انجام دهند. انجام عملیات جراحی با استفاده از ربات‌های نوین می‌تواند با هزینه کمتری انجام شود، همچنین سرعت و کیفیت عمل جراحی نیز با کمک ربات‌ها افزایش می‌یابد.

رباتیک در علم پزشکی چگونه می‌تواند به توان‌بخشی کمک کند؟

یکی دیگر از کاربردهای فناوری‌های رباتیک در علم پزشکی، مباحث مربوط به توان‌بخشی بیمار است؛ درواقع بسیاری از انسان‌ها در طول زندگی خود با حوادثی مانند تصادف مواجه می‌شوند که ممکن است بر اثر آن برخی از اندام‌ها ازجمله دست، پا، چشم و یا حتی اعضا حیاتی مانند قلب را از دست بدهند که علم رباتیک تلاش دارد اندام‌های از بین رفته یا آسیب دیده انسان را ترمیم و باز طراحی کند.

امروزه این فناوری تحت عنوان پروتزهای پزشکی رباتیک شناخته می‌شود و به کمک آن می‌توان دست، پا و سایر اندام‌های بدن را با فناوری‌های رباتیک جایگزین کرد. علاوه بر آن به کمک علم رباتیک می‌توان بینایی، شنوایی و حتی لامسه را به واسطه حسگرها و سنسورهای هوشمند بازگرداند.

آیا توان‌بخشی به واسطه ربات‌ها تنها برای بیماران قابل استفاده است؟

خیر؛ امروزه در راستای پیشرفت توانایی‌های انسانی تجهیزاتی تحت عنوان اگزواسکلت طراحی شده است که برای انسان‌های سالم نیز کاربرد دارد. اگزواسکلت در افرادی که بیماری جسمانی خاصی ندارند می‌تواند نقش مکمل اندام را ایفا کند.

در واقع ممکن است شخصی از نظر جسمانی سلامت باشد، اما توانایی سریع دویدن، پرش بلند یا شنا کردن را نداشته باشد که در این راستا با کمک اگزواسکلت می‌تواند با سرعتی فراتر از حد نرمال بدود، شنا کند و یا پرش‌های بلندتری را تجربه کند.

رباتیک در زمینه دارورسانی چه کاربردی دارد؟

یکی دیگر از کاربردهای شناخته‌شده علم رباتیک در حوزه پزشکی به خدمات دارورسانی ارتباط دارد. امروزه استفاده از ربات‌ها برای دارورسانی در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته است. درواقع پژوهشگران نانوربات‌هایی طراحی کرده‌اند که قادرند در داخل بدن حرکت کرده و داروهای ویژه را به اندام‌های مختلف بدن منتقل کنند.

این نوع از فناوری‌ها تحت عنوان میکرو یا نانوربات شناخته می‌شود و قادر است با حرکت در جریان خون به بخش‌های مختلف بدن انسان دسترسی پیدا کند و عملیات درمان و دارورسانی را انجام دهند.

علم رباتیک چه خدماتی به بیماران ارائه می‌کند؟

در زمینه کاربردهای علم رباتیک، می‌توان ارائه خدمت به بیماران را نیز مورد توجه قرار داد؛ درواقع ربات‌ها در بسیاری از خدماتی که توسط پزشکان به بیماران ارائه می‌شود و گاهی اوقات زمان‌بر است مانند تزریق، صحبت کردن با بیمار و ابراز همدردی می‌تواند جایگزین اپراتور انسانی شود.

رباتیک چه نقشی در طراحی تجهیزات پزشکی ایفا می‌کند؟

به طور کلی در زمینه تولید تجهیزات پزشکی علم رباتیک کاربردهای بسیار زیادی دارد و امروزه فناوری‌های گسترده‌ای توسط این دانش طراحی شده است، از جمله این تجهیزات می‌توان به فناوری نمونه‌برداری از خون انسان، انجام اسکن، سونوگرافی از داخل بدن، تجزیه و تحلیل اطلاعات مغز و پایش دائمی وضعیت بدن اشاره کرد. فناوری‌های رباتیک قادرند وضعیت سلامتی بیمار را پایش و تمام اطلاعات مورد نیاز را در اختیار خانواده افراد قرار دهند.

درحال‌حاضر چه مقدار از فناوری‌های حوزه رباتیک در علم پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

امروز بیشتر فناوری‌های رباتیک پزشکی در سطح دنیا به مرحله بهره‌برداری رسیده و مورد استفاده پزشکان قرار گرفته است، البته برخی از فناوری‌های رباتیک پزشکی ازجمله ربات‌های دارورسانی که در جریان خون حرکت می‌کنند در مراحل اولیه قرار دارند و تنها نمونه‌هایی از آن‌ها ساخته شده است. با این حال بسیاری از ربات‌های پزشکی امروزه به طور گسترده مورد استفاده جامعه قرار گرفته است.

رباتیک پزشکی در ایران تا چه میزان مورد توجه است؟

در ایران رباتیک پزشکی جایگاه مطلوبی دارد به‌ویژه در حوزه جراحی رباتیک، شاهد پیشرفت‌های بسیاری بوده‌ایم. علاوه بر این مسئله در دانشگاه تهران گرایش تخصصی برای رباتیک پزشکی در نظر گرفته‌شده که دانشجویان رشته‌هایی مانند رباتیک، مکاترونیک و مکانیک در صورت علاقمند بودن به این حوزه می‌توانند در رشته رباتیک پزشکی ادامه تحصیل دهند.