چند تکنیک برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی

استریل کردن به فرآیندی می‌گویند که برای پاک کردن یک شیء از میکروارگانیسم‌ها مانند ویروس‌ها و هاگ‌های باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گزارش آی‌مدتودی، قبل از ورود به بحث ضدعفونی تجهیزات پزشکی، مسئله‌ای که باید راجع به آن بدانید، اصول کلی تمیز کردن و ضدعفونی کردن و برخی از تعاریف کلیدی می‌باشد. در این زمینه WHO یا سازمان بهداشت جهانی نشریه‌ای منتشر کرده است و در آن به توضیح راجع به ضدعفونی کردن و سطوح این کار پرداخته است. این نشریه فرآیند ضدعفونی کردن را به سه سطح تقسیم می‌کند: تمیز کردن، ضدعفونی کردن و استریل کردن.

1. تمیز کردن

تمیز کردن اولین مرحله به شمار می‌آید که به معنای حذف مواد بیولوژیکی سرایت پذیر، گرد و غبار و خاک از سطحی است که به ضدعفونی احتیاج دارد. این کار می‌تواند به دو صورت دستی یا به کمک یک وسیله با استفاده از آب و مواد شوینده یا محصولات آنزیمی انجام شود.

2. ضدعفونی کردن

ضدعفونی کردن پروسه‌ای است که در آن به حذف ارگانیسم‌های مولد بیماری برای ایمن ساختن یک وسیله می‌پردازند. برای مثال می‌توان ابزارهای پزشکی را در واشر استریل کننده گذاشت. ضدعفونی کردن همانطور که آن را تعریف کردیم، استفاده از عاملی را توصیه می‌‌نماید که می‌تواند تقریباً همه میکرو ارگانیسم‌‌های تولیدکننده بیماری را غیرفعال کند. البته باید بدانید که ضدعفونی ممکن است از نظر کاهش سطح آلودگی میکروبی به استریل کردن نرسد.

3. استریل کردن

استریل کردن به  فرآیندی می‌گویند که برای پاک کردن یک شیء از میکروارگانیسم‌ها مانند ویروس‌ها و هاگ‌های باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در آخر باید بدانید که استریل کردن همه تجهیزات مراقبت از بیمار ضروری نیست و باید سیاست‌های مراقبت‌های بهداشتی بر اساس استفاده هر وسیله مشخص شود.

دسته بندی وسایل پزشکی برای ضدعفونی کردن

تجهیزات پزشکی معمولا در سه دسته جدا به نام بحرانی، نیمه بحرانی و غیر بحرانی قرار می‌گیرند.

بحرانی: یعنی وسایلی که از سطح پوست عبور می‌کنند و وارد لایه‌های زیرین می‌شود.

نیمه بحرانی: ابزار‌هایی که در تماس با مخاط هستند.

غیر بحرانی: در تماس با پوست قرار می‌گیرند.

روش‌های ضدعفونی تجهیزات پزشکی

پیش از این راجع به فرایند ضدعفونی و سطح‌های آن صحبت کردیم، در بخش زیر می‌خواهیم اقسام ضدعفونی کننده‌های شیمیایی و غیره را به شما معرفی کنیم:

الکل

باید بدانید که با وجود در دسترس بودن این ماده، استفاده از آن برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی و جراحی توصیه نمی‌شود زیرا بر روی باکتری و قارچ‌های اسپور‌دار تاثیری نمی‌گذارد. این ماده اغلب برای ضدعفونی مواردی مانند دماسنج‌های دهانی و مقعدی، پیجرهای بیمارستانی، قیچی‌ها و گوشی‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ضدعفونی تجهیزات پزشکی با کلر و ترکیبات آن

هیپوکلریت‌ها به طور معمول در مراکز بهداشتی و درمانی در قسمت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال برای ضدعفونی نقطه‌ای میز‌ها و کف، برای ضد عفونی کردن سرهای تنومتر، لباسشویی و لوازم دندانپزشکی کاربرد دارد.

فرمالدهید از دیگر روش‌ها

این ماده از دیگر مواردی است که به دو صورت مایع و گاز برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی به کار می‌رود. همچنین نوعی ضد عفونی کننده بسیار سطح بالا محسوب می‌شود که می‌تواند تمام میکروارگانیسم‌ها را به جز تعداد کمی از اسپورهای باکتریایی نابود کند. با این وجود، استفاده‌های بهداشتی کمتری از فرمالدهید به دلیل بخارات تحریک کننده و بویی که دارد، می‌شود.

محلول سایا سپت

این نوع محلول نیز برای انواع سطح فلزی و وسایل جراحی قبل از دستگاه اتوکلاو به کار می‌رود. از این محلول برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی بحرانی و نیمه بحرانی استفاده می‌کنند.

آب اکسیژنه محلولی قوی

این محلول که برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی به کار می‌رود، در برابر بسیاری از میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها، مخمرها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و هاگ‌ها فعال است. این محلول یک ضدعفونی کننده بسیار عالی و موثر برای استفاده در سطوح بی‌جان است. علاوه بر آن این محلول در غلظت ‌های 3 تا 6 درصد برای ضدعفونی کردن لنزهای تماسی نرم، ونتیلاتورها، پارچه‌‌ها و آندوسکوپ بسیار مناسب است

اسید پراستیک

پراستیک اسید نیز نمونه‌ای دیگر برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی است که به روشی شبیه به پراکسید هیدروژن عمل می‌کند. از مهمترین مزایای این محلول می‌توان به عاری بودن آن از محصولات تجزیه مضر (اسید استیک، آب، اکسیژن، پراکسید هیدروژن) و موثر بودن در حضور مواد آلی اشاره کرد. این ماده در ماشین‌های اتوماتیک برای استریل کردن شیمیایی ابزار پزشکی (آندوسکوپی، آرتروسکوپ)، دندانپزشکی و جراحی کاربرد دارد.

آب ژاول

آب ژاول نیز از دیگر موارد برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی است. این ماده به راحتی قارچ، باکتری و ویروس را از بین می‌برد و ضد عفونی کننده بسیار مناسبی برای سطوح و محیط است. اگر از این محلول به صورت روزانه استفاده شود، اثر بخشی بهتری خواهد داشت.

محلول ویویساید

این محلول را نیز بدون نیاز به رقیق‌سازی می‌توانید برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی استفاده کنید. برای این کار ابزار‌ها را به مدت بیست دقیقه داخل محلول قرار دهید و سپس آبکشی نمایید. این ماده نیز برای ضد عفونی ابزار و وسایل بحرانی و نیمه بحرانی کاربردی است.

فلزات برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی

مطالعات نشان می‌دهند که در گذشته برخی از فلزات سنگین به عنوان ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. برای مثال، نقره برای پیشگیری از التهاب ملتحمه نوزادان و مداوای موضعی زخم‌های سوختگی کاربرد دارد. همچنین طبق مطالعات، فلزات سنگین مانند نقره، مس و آهن می‌‌توانند برای کنترل محیطی، ضدعفونی آب یا وسایل پزشکی مورد استفاده قرار گیرند یا در دستگاه ‌های پزشکی گنجانده شوند.

اشعه ماوراء بنفش

طول موج این اشعه که برای ضدعفونی تجهیزات پزشکی استفاده می‌گردد، از 210 نانومتر تا 328 نانومتر است. در این حالت با گذراندن ابزار‌های پزشکی از زیر این اشعه عواملی که موجب بیماری می‌شوند از بین می‌روند. این روش تقریبا برای تمامی ابزار و وسایل کاربرد دارد و از سرعت بالایی نیز برخوردار هستند.