تعریف سازمان غذا و داروی آمریکا از ابزار یک‌بار‌مصرف دندانپزشکی

یک روز عادی در کلینیک دندانپزشکی شامل چندین ویزیت از مراجعه کنندگان و بیماران می‌شود. همه کسانی که در حرف مرتبط با بهداشت دهان و دندان مسئولیتی دارند وظیفه تامین محیطی امن برای بیماران را به عنوان بخشی از قوانین ایمنی و الزامات کیفیت دندان بر عهده دارند. برای هر بیمار، دندانپزشک باید از تجهیزات استریل شده استفاده کند.

به گزارش آی مدتودی به نقل از نشان تجارت، با این حال، استریل کردن مجدد وسایل و ابزارهای دندانپزشکی بسیار دشوار و وقت گیر است بویژه از آن لحاظ که برخی وسایل و ابزارهای دندانپزشکی اصولاً به شکلی طراحی نشده‌اند که بتوان به راحتی آنها را تمیز کرد. خوشبختانه، پیشرفت‌هایی که در حوزه فناوری دندان‌پزشکی رخ داده منجر به تولید وسایل و ابزار دندان‌پزشکی یکبار مصرف شده است. در این مقاله باهم نگاهی خواهیم داشت به سوالات متداول وسایل یکبار مصرف در دندانپزشکی و مسائلی که در زمان استفاده از وسایل و ابزار یکبار مصرف دندانپزشکی رخ می‌دهد. با ما همراه باشید تا به سوالاتی که ممکن است مدتها ذهن شما را درگیر خود ساخته باشند پاسخ دهیم.

حتما شما سوالات متداول وسایل و ابزار های یکبار مصرف در دندانپزشکی زیادی دارید، حالا تعریف رسمی سازمان غذا و داروی آمریکا از وسایل یکبار مصرف را بشنوید.

وسایل یکبار مصرف برای یکبار استفاده و یا استفاده بر روی تنها یک بیمار ساخته می‌شوند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا در راهنمایی که با عنوان «توصیه‌هایی در رابطه با برچسب زنی بر روی وسایل و لوازم یکبار مصرف که توسط اشخاص ثالث و بیمارستان‌ها دوباره مورد استفاده قرار گرفته‌اند» منتشر کرده تعریف زیر را از وسایل یکبار مصرف در حوزه درمان داشته است:

وسایل یکبار مصرف که به آنها وسایل دور انداختنی پس از استفاده هم می‌گویند به این منظور تولید می‌شوند که صرفاً روی یک بیمار و طی یک عمل استفاده شوند. هدف از تولید این وسایل استفاده مجدد از آنها (با تمیز کردن، ضدعفونی کردن و یا استریل کردن) و استفاده روی بیماری دیگر نیست. برچسبی که روی این وسایل چسبانده می‌شود باید مشتمل بر ذکر این نکته باشد که وسیله مورد استفاده یک بار مصرف یا دور انداختنی پس از استفاده است. نباید در بروشور این وسایل دستورالعملهای استفاده دوباره و امثالهم ذکر شده باشد.

اگر روی وسیله‌ای دستورالعملهای استفاده مجدد نصب نشده باشد به شکل پیش فرض آن را وسیله‌ یک بار مصرف باید محسوب کرد و این وسیله باید مطابق مقررات نظام مدیریت پسماندهای محلی پس از استفاده باید امحاء شده و دور انداخته شود و نباید اقدام به تمیز کردن و استریل کردن یا ضدعفونی آن برای استفاده مجدد در بیمار دیگر کرد.

1. کدام وسایل در دندانپزشکی به شکل یکبار مصرف هم ساخته شده‌اند؟

با پیشرفت فناوری و علم هر روز به لیست وسایل و ابزار دندانپزشکی که به شکل یکبار مصرف هم تولید می‌شوند افزوده می‌شود. در حال حاضر ابزارهایی مانند سوزن‌های تزریق، نوک ساکشن‌های دهانی با حجم بالا یا HVE ها، نوک ساکشن معمولی تخلیه بزاق، پروب لایت کیور، برخی ابزارهای دستی، انگلهای پروفی، فنجانهای پروفی، هندپیس‌های سرعت بالا، دسته‌های سبک وسایل، تری های قالب گیری، تیغه‌های چاقوی جراحی و برخی فرزها به شکل یکبار مصرف هم تولید می‌شوند. دیگر وسایلی که به شکل یکبار مصرف هم تولید می‌شوند شامل دستکش‌های مراقبت پزشکی از بیمار، ماسکها، روپوش‌ها، برخی محافظ های صورت، کاورها، پیش بندهای بیماران، ظروف وسایل نوک تیز، کیسه‌هایی که خطر زیستی دارند، ظروف کشت و نمونه برداری و مخزن (تراپ) خلاء خطی هستند.

2. برخی وسایل یکبار مصرف نمونه‌های مقاوم در برابر حرارت هم دارند. آیا این نمونه‌ها از وسایل یکبار مصرف معمولی مناسب‌تر هستند؟

همانطور که گفته شد وسایل یکبار مصرف برای استفاده برای یکبار و یا برای استفاده بر روی تنها یک بیمار ساخته می‌شوند. چنین اقلامی از پلاستیک و فلزات ارزان ساخته می‌شوند و معمولاً در برابر حرارت و گرما مقاومت ندارند. با این وجود گاهی اقلام یکبار مصرف مراقبت از بیمار دارای نمونه‌های جایگزین هستند که در برابر گرما مقاومت داشته و قابل استفاده مجدد هستند. این وسایل شامل پروفی انگلها، تیپ های تخلیه کننده حجم بالا، تری‌های قالب گیری، فرزهای دندانی و سر پوارها هستند. در بسیاری موارد، نمونه‌های جایگزین این وسایل را که به منظور چند بار مصرف طراحی شده‌اند بسختی می‌توان به خوبی و به قدر کفایت تمیز نمود و استفاده از نسخه یکبار مصرف آنها ایمن تر، آسان تر و مقرون به صرفه تر می‌باشد. هنگامی که از مقرون به صرفه‌گی اقلام یکبار مصرف حرف می‌زنیم باید توجه داشته باشیم که وسایل جایگزین و چند بار مصرف تنها هزینه خرید ندارند و باید هزینه و زمان تمیز کردن مجدد و آماده سازی آنها برای استفاده مجدد را هم در هزینه کلی آنها لحاظ کرد.

3. مزایای استفاده از وسایل و ابزار یک بار مصرف در مقایسه با وسایل عادی چیست؟

طبق موارد منتشر شده در کتاب مرجع “کنترل عفونت و مدیریت مواد پرخطر برای تیم دندانپزشکی”، نوشته کریس اچ. میلر، ویرایش پنجم: “از نقطه نظر کنترل عفونت، وسایل و ابزار یکبار مصرف دندانپزشکی دارای مزیتهای متعددی نسبت به وسایل قابل استفاده مجدد هستند. وسایل یکبار مصرف کاملاً از انتقال میکروارگانیسم‌ها از بیماری به بیمار دیگر جلوگیری می‌کنند زیرا وسایل آلوده دور انداخته می‌شوند و برای بیمار دیگری استفاده مجدد نمی‌شوند. دیگر مزیت این وسایل این است که برخی وسایل چندبار مصرف ممکن است به سختی تمیز و استریل شوند (مثلاً مجرا یا داخل سوزن سرنگ) و در نتیجه خطر انتقال آلودگی از بیماری به بیمار دیگر افزایش یابد. وسایل یکبار مصرف چنین مشکلی را بهمراه نخواهند داشت.”

4. معایب استفاده از وسایل یکبار مصرف چیست؟

بازهم بنا به مطالب منتشره در همان کتاب “کنترل عفونت و مدیریت مواد پرخطر برای تیم دندانپزشکی”، ویرایش پنجم” : “معایب وسایل یکبار مصرف بستگی به هر وسیله تفاوتهایی دارد اما بطور کلی یکی از معایب وسایل یکبار مصرف این است که عملکرد آنها ممکن است نسبت به وسایل چندبار مصرف کمتر باشد. ضمناً افزایش هزینه‌ی ظاهری و همینطور افزودن مواد غیر قابل تجزیه به محیط زیست و افزایش آلودگی محیط زیست دیگر معایب چنین وسایلی هستند. البته همانطور که در پاسخ به سوالات متداول وسایل یکبار مصرف در دندانپزشکی مطرح کرده‌ایم، هزینه اولیه خرید وسایل چندبار مصرف را باید با هزینه و زمان مورد نیاز برای استریل کردن مجدد هم جمع زد.

5. آیا الزامات دور انداختن خاصی را باید برای وسایل یکبار مصرف لحاظ کرد؟

اکثر وسایل یکبار مصرف (دورانداختنی پس از استفاده) که در محیطهای دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند را می‌توان به شکل معمول درون سطل زباله معمولی انداخت. البته برخی وسایل یکبار مصرف هم هستند که برای امحاء و دور انداختن آنها باید مطابق قوانین مدیریت پسماندهای پزشکی عمل شود و نیاز به استفاده و دفع منطبق بر قوانین و مقررات فدرال، ایالتی (استانی) و محلی دارند. به عنوان مثال پسماندهای جامد که آغشته به خون مرطوب هستند (مثل گازهایی که بدلیل استفاده در حین جراحی آغشته به خون شده اند و زمانی که فشار داده شوند از آنها خون تراوش می‌کند) یا گازهایی که خون خشکیده روی آنها باشد احتمال این برود که خون روی آنها محیط را آلوده کند و همینطور پسماندهایی که آغشته به بزاق باشند و وسایل نوک تیز آلوده نظیر سرنگها و تیغ های اسکالپل از جمله این وسایل هستند.